Για το Γλύπτη, Γιώργο Μέγκουλα... απο το P.S.Mavro

 Η αγωνία της υπέρβασης του θανάτου 

και της κατάκτηση της αθανασίας 

μέσο της τεχνικής... και της τέχνης. 

Ίσος ελάχιστοι Mυημένοι, εδώ στην Κέρκυρα, να γνωρίζουν τον Γλύπτη Γιώργο Μέγκουλα και το καλλιτεχνικό έργο του. Πολλοί μπορεί να είναι αυτοί (π.χ.) που σταθήκαν μπροστά στο γλυπτό σύμπλεγμα - αφιερωμένο στην «Εθνική Αντίσταση» - που βρίσκετε έξω από την είσοδο του Νέου Φρουρίου της Πόλης... πόσοι όμως, είναι αυτοί που προσπάθησαν να βρουν τον όνομα του γλύπτη που το φιλοτέχνησε? Όσοι το έψαξαν με επιμονή μπορεί να διέκριναν το όνομα «Γιώργος Μέγκουλας»... όμως, ακόμα λιγότεροι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι, ο γλύπτης ζει και εργάζεται στην Κέρκυρα.

Αυτό δεν οφείλετε στην «αδιαφορία» των Κερκυραίων φιλότεχνων, όπως (πιθανά) θα νόμιζε κάποιος... αλλά στον τρόπο ζωής και την συμπεριφορά του Καλλιτέχνη που αποφεύγει (από σεμνότητα) την δημοσιότητα.

Ο Γιώργος Μέγκουλας (γιος Μηχανικού - Διευθυντή της τότε ΔΕΗ) μπορεί να γεννήθηκε στο Αλιβέρι της Εύβοιας ... η οικογένεια του όμως, έζησε για πολλά χρόνια στο χωριό Μέγκουλα της Kασσιόπης. Ο ίδιος νιώθει βαθύτατα Kερκυραίος (!) και γι’αυτό επέλεξε το εργαστήρι του, να βρίσκετε στο Τεμπλόνι της Κέρκυρας. Σήμερα ζει (σχεδόν απομονωμένος) σε ένα επιβλητικό παλιό Βενετσιάνικο οικιστικό συγκρότημα..!

Ο Γιώργος Μέγκουλας αναπνέει τον ζωογόνο αέρα της υπαίθρου και δημιουργεί ακατάπαυστα... εμπνεόμενος από την Kερκυραϊκή Eυγένεια και την παλιά Βενετσιάνικη Αρχοντιά, που δεν είναι μόνο «πανταχού παρούσα» γύρο του...  αλλά που εκδηλώνετε και  επάνω του!

Ο Γιώργος Μέγκουλας είναι ένας πραγματικός «Ιππότης των Γραμμάτων και Τεχνών»... με τίτλο που του δόθηκε από το Γαλλικό κράτος, ως αναγνώριση του καλλιτεχνικού του έργου! Είναι ένας εμπνευσμένος Γλύπτης, που τα έργα του κοσμούν τις μεγαλύτερες πόλη της Ελλάδας! Δεν θα μπορούσα να γράψω κάτι για το καλλιτεχνικό έργο του... γιατί δεν μπορώ να το «φτάσω» και να το ερμηνεύσω αισθητικά... (γι'αυτό μιλά η καλλιτεχνική αναγνώριση που του επιφυλάχτηκε διεθνώς) ...μπορώ όμως διαισθητικά να αναγνωρίσω τον άνθρωπο καλλιτέχνη που ζει εργάζεται και αναπνέει ...μόνο για την Τέχνη. 

Την Τέχνη του, τη θεωρώ οικεία, εικονική και πάντα αναγνωρίσιμη στην υπηρεσία του ανθρώπου! Ο καλλιτέχνης γνωρίζει τη λεγόμενη «μοντέρνα» γλυπτική, κατέχει απόλυτα τις πολύτροπες τεχνικές και έχει πειραματιστεί με όλα τα λεγόμενα «νέα» υλικά! Παρ' όλα αυτά προτιμά να δουλεύει με τον πατροπαράδοτο «αρχαιοελληνικό» τρόπο. Eργάζεται σε πυλό, βγάζει εκμαγεία και χυτέυει σε αυτά χαλκό. Αγαπά τις νέο - ρεαλιστικές ανθρώπινες φιγούρες... που ξέρει να τις παντρεύει με αφηρημένους, αλλά πάντα  αναγνώσιμους όγκους. 

Το μεγαλοπρεπές το μνημειώδες, το ηρωικό... είναι για αυτόν τα γράμματα οι φθόγγοι και οι λέξεις που χρησιμοποιεί για να διηγηθεί μία ιστορία, ένα γεγονός, ή για να εξάρι μία εικονιζόμενη προσωπικότητα (συγκεκριμένη ή αφηρημένη).

Σκοπός των περισσότερων Γλυπτών του είναι να παρουσιάζουν, να αφηγούνται, να προβάλουν, να προτρέπουν... αλλά ταυτόχρονα και να «αγάλουν» το θεατή. Δεν πέφτει στην παγίδα του φτηνού νατουραλίστικου ρεαλισμού... αλλά δεν «ξεφεύγει»... δεν «τρέχει» μακριά από το μέσο θεατή... έτσι ώστε όλοι να μπορούν να «διαβάζουν» το έργο!

Αυτό δε σημαίνει ότι σε «άλλες» καλλιτεχνικές αναζητήσεις του... (Nτανταιστκές - Κονστρουκτιβιστικές) ...δεν πειραματίζετε με πιο μοντέρνες, σύνθετες, Σουρεαλιστικές... και πιο αφηρημένες φόρμες!!! Κάνει μεν, πράξη το θεώρημα που λέει ότι... «Γλυπτική είναι η τέχνη των όγκων»... αλλά ταυτόχρονα τολμά να το παραλλάσει λέγοντας πως... «Γλυπτική δεν είναι μόνο η σύνθεση των ενδιάμεσων «κενών», αλλά και η ποιητική ανάδειξη των «κενών» που περικλείουν τους όγκους»!

Tα ζωγραφικά έργα του Γιώργου Μέγκουλα

Αυτό με βοήθησαν να το καταλάβω... (όσο και να σας φαίνεται παράξενο) ...κάποια παλιά ζωγραφικά έργα του Γιώργου Μέγκουλα που μου έκανε την τιμή να μου δείξει. Έργα που θα μπορούσαν να ονομαστούν Σουρεαλιστικά ή Yπερρεαλιστικά.

Διέκρινα σε αυτά «κοινά στοιχεία» στη ζωή και στα ζωγραφικά του Μέγκουλα και του Ντε Κίρικο. Και οι δύό τους (με διαφορά χρόνων) είναι γιοί Μηχανικών που έζησαν, τα μαθητικά τους χρόνια, στον τόπο εργασίας του πατέρα τους. Ο Ντε Κίρικο παρακολουθούσε τον πατέρα του να κατασκευάζει σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς τρένων στο Βόλο... και ο Μέγκουλας παρακολουθούσε τον πατέρα του να κατασκευάζει εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος στο Αλιβέρι!

Και οι δύο έζησαν πρωτόγνωρη για την εποχή τους τεχνολογία, περιφέρονταν στα εργοτάξια, έπαιζαν με μηχανήματα και συναναστρέφονταν μηχανικούς, τεχνικούς και εργάτες. Ο «κενός χώρος» ανάμεσα στα κτήρια και τα μηχανήματα δε θα μπορούσε παρά να «γεννήσει» ανθρώπινες μοναχικές φιγούρες! Τη χρονική διαφορά, ανάμεσα στην ύπαρξη των δύο καλλιτεχνών, ήρθε και γεφύρωσε ο Yπερρεαλιστής Εγγονόπουλος με το ζωγραφικό και ποιητικό του έργο.

Οι φιγούρες του Μέγκουλα (εκείνης της εποχής) αναδύονται μέσα από τον κενό ζωγραφικό χώρο έχοντας είδη γλυπτική υπόσταση. Είναι ολοκληρωμένα προπλάσματα για μελλοντικά γλυπτά έργα. Σε αυτές, ένας προσεκτικός παρατηρητής, δε θα αναγνωρίσει μόνο Κυκλαδίτικα ειδώλια... αλλά και Βυζαντινούς αγίους... και Aρχαιοπρεπείς μορφές... Φιγούρες που στέκουν αισθητικά μέσα στο χώρο ισορροπώντας με τέχνη τα «κενά» που τις περικλείουν!

Αυτή σπουδή του, πάνω στην φιγούρα, στο κτίριο και στα κενά, σε ένα δεύτερο βήμα, παροτρύνει τον καλλιτέχνη Μέγκουλα να πειραματισθεί περισσότερο με πιο αφηρημένες χρωματικές φόρμες. Δημιουργεί έργα που σε αυτά είναι έκδηλη η αγάπη του για τη σχολή Μπαουχάουζ.

Ο Μέγκουλας (αυτής της περιόδου) θαυμάζει και μελετά το επαναστατικό, βαθύτατα φιλοσοφικό, ζωγραφικό έργο του κύριου εκφραστή της σχολής του Β. Καντίνσκι!

Τα πρώτο ελλαδικά ειδώλια, οι γεμάτες ιεροπρέπεια αρχαιοπρεπείς φιγούρες και σιωπηλές οι βυζαντινές μορφές... αναδύονται μέσα από τα ζωγραφικά συνθετικά κενά... απλοποιούνται, διαλύονται και αργότερα... επανα συνθέτονται (σχεδόν «μουσικά») αποκτώντας σχήμα, όγκο, βάρος... καταλαμβάνοντας τόπο, στο χώρο όπου δημιουργούν!

Οι ζωγραφικοί πίνακες (όσοι γλίτωσαν) του Γιώργου Mέγκουλα, εκείνης της περιόδους... (που με τόσο πείσμα κρατούσε κριμένους, μέχρι τώρα, από τα βλέμματα των αμύητων), ...και τα μετέπειτα γλυπτά του, δείχνουν αυτό ακριβός το πάντρεμα. Μόνο που το Mέγκουλα ήταν γραφτό να τον κερδίσει (από την ζωγραφική) η Γλυπτική!

Η «μηχανή» ως συνθετικός όγκος, στο γλυπτικό έργο του

Η «μηχανή» ως συνθετικός όγκος, εμφανίζετε από νωρίς το γλυπτικό έργο του. Άλλοτε τρομακτική, άλλοτε ερωτική και άλλοτε κυρίαρχη ως μηχανολογικό σκουπίδι... επιβάλει την ανατριχιαστικά τερατόμορφη παρουσία της στο χώρο.

Ανάμνηση αυτής της ιδιότυπης γλυπτικής περιόδου είναι κάποια έργα που θεματολογικά έρχονται και επανέρχονται (ως εμμονή) στη μέχρι τώρα, πορεία του καλλιτέχνη. Σε κάποια από αυτά τα έργα διακρίνουμε έντονα NΤΑΝΤΑιστικά - KΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒιστικά και ΦΟΤΟΥΡιστικά στοιχεία... («Mασσαλιώτιδας», «ψάρι-τέρας», «μηχανική γυναίκα» κλπ... ) δείγμα του μεγάλου καλλιτεχνικού φάσματος που μελέτησε και πειραματίσθηκε ο καλλιτέχνης.

«Αγάλματα» που κάνουν την ψυχή να «αγάλλεται»!

Η «αγορά» όμως έρχεται και προσαρμόζει τον γλύπτη Μέγκουλα. Οι παραγγελίες και οι αναθέσεις πολλών δημόσιων έργων - γλυπτών μνημείων - δίνει την δυνατότητα στο Μέγκουλα να ξετυλίξει μία ακόμα πτυχή του ταλέντου του. Πέρα από κάθε καλλιτεχνικό πειραματισμό με μοντέρνα και ποικίλα υλικά... ο Γιώργος Μέγκουλας είναι ικανός (και με το παραπάνω) να φιλοτεχνήσει γλυπτά όπου να είναι αναγνώσιμα, μνημειώδη και διδακτικά... μπορεί με τα «αγάλματα» του, να κάνει πράγματι την ψυχή του θεατή να «αγάλλεται»!  Η παρουσία τόσο θαυμάσιων γλυπτών του σε όλη την Ελλάδα επιβεβαιώνει «του λόγου το αληθές»!

Σίγουρα στάθηκα τυχερός που μπόρεσα να δω από κοντά τις τόσο ενδιαφέρουσες και διαφορετικές δουλειές του καλλιτέχνη. Αυτό με βοήθησε... (όχι να κατανοήσω το έργο του, στην ολότητα του, αλλά) ...να διακρίνω πτυχές, τόσο της καλλιτεχνικής... όσο και της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου - δημιουργού Γιώργου Mέγκουλα.

Ο πατέρας - Σωκράτης Μέγκουλας κατασκεύασε μηχανές και εργοστάσια που παρήγαγαν ηλεκτρισμό, κάνωτας έτσι καλλίτερη τη ζωή των ανθρώπων... Ο γιος - Μέγκουλας σκάλισε πέτρινους όγκους και κατασκεύασε μεταλλικές μορφές... με σκοπό να εξευγενίσει τον ίδιο τον άνθρωπο. 

Η ίδια πάντα, υπαρξιακή αγωνία που περνά από γενιά σε γενιά. Η υπέρβαση του θανάτου και η κατάκτηση της αθανασίας μέσο της τεχνικής και της τέχνης. Αυτό νομίζω ότι θα μπορούσε να περιγράψει (εν μέρη) τη δουλειά... και να χαρακτηρίσει (στο ελάχιστο) τον γλύπτη, μα πάνω απο όλα Άνθρωπο Γιώργο Μέγκουλα!

   

P.S.Mavro / Stavriotis

Zωγράφος - Συγγραφέας.