Τρίτη 18 Ιανουαρίου 2011

Aπό το Λεύκωμα «Λεξικό Ελλήνων Kαλλιτεχνών» των εκδόσεων «Μέλισσα».

Μέγκουλας Γιώργος / Mégoulas Georges

Γλύπτης
Αλιβέρι Ευβοίας - 18/4/1955

Γράφει η Ιστορικός της Τέχνης, δρ Δαμιανάκη - Ρομάνο Χρύσα


... Στη μεγάλη και αξιόλογη καλλιτεχνική παραγωγή του, πέρασε από τις πλαστικές κονστρουκτιβιστικές αναζήτησης και την σπουδή της κίνησης, του φωτός και του περιβάλλοντος χώρου, στις αφηρημένες και ανοιχτές φόρμες των σιδηρο κατασκευών... και τέλος στις σύνθετες κατασκευές από σίδερο και μάρμαρο, που αισθητοποιούν τη μετάβαση του καλλιτέχνη σε μία «γραμμική γλυπτική», ενσωματώνοντας ταυτόχρονα τις προηγούμενες αναζητήσεις του στο χώρο και το φως. 


Aπό τα πιο χαρακτηριστικά έργα της τελευταίας αυτής κατηγορίας είναι η σειρά με τα ανάγλυφα ψάρια από σίδερο - μάρτυρας της σαγήνης που ασκεί στον καλλιτέχνη η θάλασσα και ο κόσμος της - ενταγμένα σε στρογγυλές μαρμάρινες πλάκες στο σχήμα της πανσέληνου, στηριγμένες πάνω σε μία παραλληλόγραμμη βάση.


Τα έργα αυτά (περίπου εβδομήντα, διασκορπισμένα σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές) υποβάλλουν με την λεπτή διαλεκτική σχέση ανάμεσα στη στρογγυλή, όλο θηλυκότητα μαρμάρινη φόρμα, και τις ραδινές σιλουέτες των ψαριών ή άλλων μορφών ή και συμβόλων (Η γέννηση της Αφροδίτης), που τις εμψυχώνουν.


Τα ίδια ιδεολογικά κίνητρα έχουν οδηγήσει τον καλλιτέχνη στη δημιουργία των πιο πρόσφατων έργων του όπως το «Ναό του Έρωτα» (1995, μάρμαρο και σίδερο, ύψ. 120 εκ).



Aπό τις πρώτες ωστόσο αναζητήσεις του ήταν η άμεση εμπειρία του χρόνου και του χώρου. Στα πρώτα έργα του, όπως το «Σαξόφωνο» (1983, μάρμαρο, Eθνική Πινακοθήκη M.A.Σ.), οι μετατοπίσεις και οι μετασχηματισμοί που έχουν αποτυπωθεί πάνω στο αντικείμενο δεν είναι άλλο παρά ο υπολογισμός τις κίνησης και του χρόνου που ο καλλιτέχνης έχει κάνει για το γλυπτό του, υλοποιώντας έτσι τις χωροδυναμικές σχέσεις των στοιχείων της γλυπτική, ένα επίτευγμα της σύγχρονης γλυπτικής που ανάγεται στο N. Gabo.



Η σπουδή του χώρου, του ελληνικού φωτός κι της κίνησης είναι πράγματι οι κύριοι άξονες  της δημιουργίας του. Στις σιδηρο κατασκευές του της περιόδου 1988 - 1991 (με την τεχνική της ηλεκτρο κόλλησης), συντελείται ένα ρευστό παιχνίδι των εντάσεων  και δυνάμεων (Μάσκα, 1989), που φανερώνει άμεση εμπειρία του περιβάλλοντος χώρου, του φωτός και του αέρα.

H ίδια αυτή σειρά περιλαμβάνει μυθολογικά θέματα, όπως το «Ο Πηλέας και η Θέτις» (1989, Συλλ. του καλλιτέχνη) και άλλες μυθολογικές μορφές, που μετέχουν τόσο του παραστατικού όσο και του ανεικονικού, κι όπου χειραφετούνται όχι οι άλογες πλευρές της ζωής αλλά η συνεχής μεταμόρφωση και μεταστοιχείωση των ελεύθερων μορφικών στοιχείων, μαζί με μία λεπτή αίσθηση τρομακτικότητας.


Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στον καλλιτέχνη μαρτυρείτε στα μνημεία του, μερικά από τα οποία, όπως εκείνο της «Εθνικής Αντίστασης» στη Χαλκίδα (1985 -1986, ορείχαλκος), έχουν ένα έντονο στοιχείο δραματικότητας, που φανερώνει επίδραση και από το έργο του Α. Rodin.

Δαμιανάκη - Ρομάνο Χρύσα. (Χ. Δ. Ρ.)
Ιστορικός της Τέχνης, δρ University of London

Κειμενα για το έργο του Γλύπτη

Ο Γιώργος Μέγκουλας
...στην Εθνική  Γλυπτοθήκη

Η γλυπτική του Γιώργου Μέγκουλα περιλαμβάνει συνθέσεις τόσο από το πεδίο της αναπαράστασης, προερχόμενες κυρίως από παραγγελίες, όσο και εκείνο της αφαίρεσης, αποτέλεσμα της ελεύθερης έμπνευσης και των προσωπικών του αναζητήσεων. Οι αναζητήσεις αυτές σχετίζονται ιδιαίτερα με το χρόνο, το χώρο, το φως και τις δυνατότητες που προσφέρει για την προβολή των συνθέσεων, αλλά και με την αποτύπωση της κίνησης.



Γιώργος Μέγκουλας (1955) 
«Σαξόφωνο», 1983. Μάρμαρο, 60Χ37Χ33 εκ.

Στο «Σαξόφωνο», μία από τις παλαιότερες συνθέσει του, οι τεμαχισμένοι όγκοι του μαρμάρου που σχηματίζουν επάλληλα επίπεδα αποδίδουν σχηματικά αλλά με σαφήνεια το μουσικό όργανο, καλώντας το θεατή να παρακολουθήσει τη φανταστική εκτέλεση μιας μουσικής σύνθεσης και την εναλλαγή της κίνησης στη ροή του χρόνου, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν στο φως να διατρέξει τις επιφάνειες δημιουργώντας σκιάσεις και φωτισμούς που προβάλλουν την υφή του υλικού.

Aπό το Λεύκωμα «Εθνική Γλυπτοθήκη - Μόνιμη Συλλογή»,  
έκδοση «Εθνική Πινακοθήκη - Mούσειο Αλεξάνδρου Σούτζου».
...................................






Οι ιστορίες του Χρόνου.

...απο την Μαρία Μελέντη.

Ο χρόνος κατέχει την δική του «ιστορία» ακολουθώντας την ταχύτητα του φωτός. Ο κατακερματισμός του σε ενότητες συμβαίνει όταν επιχειρούμε να αναγνωρίσουμε στη διάρκεια του, την δική μας θνητή διάρκεια επάνω στην γη. Με αυτό το σύστημα ορίζονται και περιγράφονται οι ανθρώπινες ιστορίες μας που αναφέρονται στο ταξίδι της επιβίωσης μας. Η σχέση μας με το χρόνο είναι επομένως προσωπική και αμετάκλητη και μας ακολουθεί παντού. Ορισμένες φορές αποκτά την βαρύτητα της συλλογικής μνήμη, άλλες μένει κατάκλειστη στο ερμάριο του εαυτού μας. Πολλές φορές φροντίζουμε να επιβιώνει με διάφορες όψεις μετά το θάνατό μας, προκειμένου να μην πάψουμε να μιλούμε για εμάς και όσα γνωρίσαμε. Για το λόγο αυτό με κάθε τρόπο και μέσο επινοούμε την συγγραφή των ιστοριών μας. Σημαντικοί σταθμοί για την προσωπική ή τη συλλογική μνήμη, τα γεγονότα που επισπεύδουν την εξέλιξη της ιστορίας.

Στην έκθεση γλυπτικής του κ. Γιώργου Μέγκουλα (που φιλοξενήθηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου της Κέρκυρας, τον Ιούλιο του 2006), μία σειρά συμβολισμών χρησιμοποιείται με βάση τις μαρτυρίες και άλλα ιστορικά κατάλοιπα της περιόδου των 15ου-18ου αιώνων για να μας διηγηθεί, σε μια ενότητα και συνοπτικά, την ιστορία της ανθρώπινης φιλονικίας και συγκεκριμένα των πολέμων που αποτέλεσαν το επιστέγασμα των κρίσεων. Αποφεύγοντας τις ακριβείς αναφορές σε ιστορικά δεδομένα, περιγράφονται τα στάδια της σύγκρουσης που ξεσπά μεταξύ καλού και κακού, όταν η ανθρώπινη ψυχή ενδύεται τον βαρύ μανδύα των παθών της που οδηγεί στην καταστροφή της και προκειμένου  να λυτρωθεί, χρειάζεται να περάσει τις δοκιμασίες της γνώσης. Η ιστορία εξελίσσεται στο Ενετικό Kερκυραϊκό περιβάλλον, όπου οι πόλεμοι υπήρξαν καθοριστικοί για τη διαμόρφωση της πόλης αλλά και την επιβίωση της (Λέων της Βενετίας). 

Επιχειρείται επομένως μία ανάγνωση της Ιστορία πέρα από αυτή την ίδια. Ο χρόνος ορίζεται εδώ συγκεκριμένα, κατακερματισμένος σε χρονικά επεισόδια που περιγράφουν ανθρώπινες καταστάσεις (η ψυχή, ο δαίμονας, η φιλονικία, η αναμονή, ο αγώνας, η νίκη, η λύτρωση) αλλά και αιώνιο, καθώς γίνεται αναφορά στις επαναλήψεις του ( ο χειμώνας, η άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο). Τα στιγμιότυπα υπάρχουν στο περιβάλλον μίας χρονικής διάρκειας που ισχύει πριν και μετά αυτά. Στην άκρη του νήματος της διήγησης εκείνος που εξιστορεί, ο δημιουργός και αναγνώστης, η persona της καλλιτεχνικής δράσης. Οι προσωποποιήσεις  του χρόνου ( οι εποχές απέκτησαν το πρόσωπο του καλλιτέχνη και της οικογένειάς του ενώ οι ανθρώπινες πράξεις προσωποποιούνται στα επεισόδια) λειτουργούν ως καθρέφτης για να ειπωθούν ζητήματα προσωπικά και πανανθρώπινα. Την επίσκεψη στην ιστορία αυτή πραγματοποιούμε όλοι, ως σύγχρονοι παρατηρητές, αναγνώστες και συμμέτοχοι (γλυπτά των επισκεπτών).

Σε μία ενότητα (προπλάσματα γλυπτών, γλυπτά και ανάγλυφα) που συνοψίζει τις αναζητήσεις μιας πορείας στη σπουδή  και προβολή της ιστορικότητας στην τέχνη και με συμβολή ενός δημιουργού που ασχολήθηκε επί μακρό με την μνημειακή γλυπτική σε δημόσια έργα, έχουμε την ευκαιρία να «διαβάσουμε» σήμερα, μια προσωπική θέση για την συλλογικότητα αλλά και να αισθανθούμε την αγωνία του καλλιτέχνη - και μέσω αυτής και την δική μας- για το προσωπικό χρόνο. Η διαπραγμάτευση των θεμάτων που επιχειρείται για πρώτη φορά με τους συγκεκριμένους τρόπους παρουσιάζεται τόσο ρεαλιστική όσο επιτρέπει η απόσταση από την ιστορική εποχή. Ο καλλιτέχνης επιλέγει την σαφήνεια, ως προς το περιεχόμενο αλλά και τη χρήση της τεχνικής, τόσο, όσο αυτή θα χωρούσε στην διήγηση ενός μύθου. Υπάρχει επομένως μία γοργή αντιμετώπιση με ιδεαλιστικούς στόχους, στην οποία κυριαρχεί το συναίσθημα.

Η επιλογή των αναφορών, μέσω συμβόλων, στο Βενετικό παρελθόν της Κέρκυρας και των Ιόνιων νησιών (αντλήθηκαν στοιχεία από εικονογραφικά πρότυπα της ζωγραφικής και γλυπτικής των 15ου - 18ου αιώνων) καταγράφει στη σημερινή επικαιρότητα της τέχνης μας μια τάση με αξιόλογες δυσκολίες και προσθέτει σε παλαιότερες απόπειρες του καλλιτέχνη σε αναφορές στο σύγχρονο παρελθόν.

Η κατάθεση αφορά οπωσδήποτε μία σπουδή επάνω στο χρόνο και δηλώνει την αρχή μίας συνομιλίας με τις πηγές και τελικά με ότι συνέβαλε στην εκκίνηση της νεοελληνικής τέχνης (επτανησιακή τέχνη του 18ου αιώνα, νεοκλασικισμός των Ιόνιων νησιών κλπ.).

Μαρία Μελέντη, 
ιστορικός τέχνης.
...........................................



«Zωή ειρωνική» 
σε ξεχασμένα άχρηστα πράγματα.

...Κομμάτια σίδερο από παλιά ή καταστραμμένα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που ελάχιστα θυμίζουν τον παλιό εαυτό τους, καλούνται σ΄ένα  είδος «μετοίκησης» και ενσωματώνονται σ΄ένα καινούργιο σχήμα, υπηρετώντας μια ανακαινιστική αντίληψη και την καθαρά αντιχρηστική λειτουργία της τέχνης.
Και ο καλλιτέχνης, εδώ επινοητής, καλείται να δώσει «ζωή ειρωνική» σε ξεχασμένα άχρηστα πράγματα, να εξευγενίσει τα υλικά και τη φύση τους εντάσσοντας τα στο χώρο της τέχνης, ένα χώρο φαινομενικά και λογικά ακατάλληλο γι'αυτά.

Βίκη Βασιλοπούλου

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011

O Γλύπτης, Γιώργος Μέγκουλας

Ένας «Ιππότης των Γραμμάτων και των Τεχνών» του Γαλλικού κράτους... στην Κέρκυρα!

Βιογραφικό σημείωμα  
Ο Γιώργος Μέγκουλας (γιος Mηχανικού - Διευθηντή της τοτε ΔΕΗ) γεννήθηκε στο Αλιβέρι της Εύβοιας με πατρική καταγωγή από την Kεφαλληνία και μητρική από τη Μάνη. Σπούδασε καλές τέχνες, γλυπτική και αρχιτεκτονική στην Αθήνα και το Παρίσι αποκτώντας πτυχίο με εύφημη μνεία και συγχαρητήρια από την Κριτική Επιτροπή της Ακαδημίας Καλών Τεχνών (Mention Tres Bien et felicitatons Du Jury). Έκανε ελεύθερε σπουδές διακοσμητικής και σχεδίου μόδας στην Αθήνα. Συνέχισε στο Παρίσι με σπουδές διαφήμισης και αργότερα γλυπτικής στην Ecole des Beaux-Arts, με δασκάλους τους H. Martin, Cesar, R. Colamarini. Με υποτροφία της UNESCO το 1977 και 1979 έκανε σπουδές και πρακτική εξάσκηση στη Συντήρηση μνημείων, σε διάφορες Eυρωπαϊκές πόλεις. Aπό το 1974 μέχρι σήμερα έχει κάνει 67 ομαδικές εκθέσεις και 8 ατομικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Mονακό, ΗΠΑ κλπ) 

Τιμήθηκε με διάφορα βραβεία και επαίνους, με κορυφαία την υψηλή διάκριση του «Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών» το 1995 από το Γαλλικό κράτος.  




Ο Ελληνικός και διεθνής τύπος έχει ασχοληθεί συχνά με το καλλιτεχνικό έργο του, αποσπώντας αξιέπαινε κριτικές. Aπό το 1983 μέχρι σήμερα έχει φιλοτεχνήσει πάνω από 82 γλυπτικά έργα και μνημεία που κοσμούν διάφορους δημόσιους χώρους και πλατείες σε όλη την Eλληνική επικράτεια. Έργα του υπάρχουν σε πολλές ιδιωτικές συλλογές τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Εξωτερικό (Κύπρος, Γαλλία, Βέλγιο, Mονακό, ΗΠΑ... κλπ). Διάφορα Μουσεία όπως είναι η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας, η Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας, το Μουσείο Βορρέ, το Μουσείο Kοτοπούλη στην Αθήνα, το Μουσείο Science του Σικάγου στις ΗΠΑ, φιλοξενούν μερικές από τις γλυπτικές του δημιουργίες.  
Ο Γιώργος Μέγκουλας έχει διατελέσει μέλος της Εφορείας Γλυπτικής του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος... και Πρόεδρος του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος.
 
Η οικογένεια Μέγκουλα στη Κέρκυρα

Η οικογένεια Μέγκουλα έζησε για πολλά χρόνια στo χωριό Μέγκουλα της Kασσιόπης. Ο ίδιος (αν και... ως διεθνώς αναγνωρισμένος καλλιτέχνης... ανήκει στον Κόσμο) νιώθει βαθύτατα Kερκυραίος (!) και γι’αυτό επέλεξε το εργαστήρι και η επαγγελματική έδρα του, να βρίσκετε στο Τεμπλόνι της Κέρκυρας.  
Την Κέρκυρα κοσμούν δύο έργα του Γιώργου Μέγκουλα, η προτομή του ήρωα λιμενοφύλακα (Μαρίνος Ζαμπάτης) έξω από το Λιμεναρχείο στο Νέο Λιμάνι και το γλυπτό σύμπλεγμα που είναι αφιερωμένο στην «Εθνική Αντίσταση», έξω από την είσοδο του Νέου Φρουρίου της Πόλης.

P.S.Mavro / Stavriotis

Για το Γλύπτη, Γιώργο Μέγκουλα... απο το P.S.Mavro


 Η αγωνία της υπέρβασης του θανάτου 
και της κατάκτηση της αθανασίας 
μέσο της τεχνικής... και της τέχνης. 

Ίσος ελάχιστοι Mυημένοι, εδώ στην Κέρκυρα, να γνωρίζουν τον Γλύπτη Γιώργο Μέγκουλα και το καλλιτεχνικό έργο του. Πολλοί μπορεί να είναι αυτοί (π.χ.) που σταθήκαν μπροστά στο γλυπτό σύμπλεγμα - αφιερωμένο στην «Εθνική Αντίσταση» - που βρίσκετε έξω από την είσοδο του Νέου Φρουρίου της Πόλης... πόσοι όμως, είναι αυτοί που προσπάθησαν να βρουν τον όνομα του γλύπτη που το φιλοτέχνησε? Όσοι το έψαξαν με επιμονή μπορεί να διέκριναν το όνομα «Γιώργος Μέγκουλας»... όμως, ακόμα λιγότεροι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι, ο γλύπτης ζει και εργάζεται στην Κέρκυρα.

Αυτό δεν οφείλετε στην «αδιαφορία» των Κερκυραίων φιλότεχνων, όπως (πιθανά) θα νόμιζε κάποιος... αλλά στον τρόπο ζωής και την συμπεριφορά του Καλλιτέχνη που αποφεύγει (από σεμνότητα) την δημοσιότητα.


Ο Γιώργος Μέγκουλας (γιος Μηχανικού - Διευθυντή της τότε ΔΕΗ) μπορεί να γεννήθηκε στο Αλιβέρι της Εύβοιας ... η οικογένεια του όμως, έζησε για πολλά χρόνια στο χωριό Μέγκουλα της Kασσιόπης. Ο ίδιος νιώθει βαθύτατα Kερκυραίος (!) και γι’αυτό επέλεξε το εργαστήρι του, να βρίσκετε στο Τεμπλόνι της Κέρκυρας. Σήμερα ζει (σχεδόν απομονωμένος) σε ένα επιβλητικό παλιό Βενετσιάνικο οικιστικό συγκρότημα..!

Ο Γιώργος Μέγκουλας αναπνέει τον ζωογόνο αέρα της υπαίθρου και δημιουργεί ακατάπαυστα... εμπνεόμενος από την Kερκυραϊκή Eυγένεια και την παλιά Βενετσιάνικη Αρχοντιά, που δεν είναι μόνο «πανταχού παρούσα» γύρο του...  αλλά που εκδηλώνετε και  επάνω του!


Ο Γιώργος Μέγκουλας είναι ένας πραγματικός «Ιππότης των Γραμμάτων και Τεχνών»... με τίτλο που του δόθηκε από το Γαλλικό κράτος, ως αναγνώριση του καλλιτεχνικού του έργου! Είναι ένας εμπνευσμένος Γλύπτης, που τα έργα του κοσμούν τις μεγαλύτερες πόλη της Ελλάδας! Δεν θα μπορούσα να γράψω κάτι για το καλλιτεχνικό έργο του... γιατί δεν μπορώ να το «φτάσω» και να το ερμηνεύσω αισθητικά... (γι'αυτό μιλά η καλλιτεχνική αναγνώριση που του επιφυλάχτηκε διεθνώς) ...μπορώ όμως διαισθητικά να αναγνωρίσω τον άνθρωπο καλλιτέχνη που ζει εργάζεται και αναπνέει ...μόνο για την Τέχνη. 


Την Τέχνη του, τη θεωρώ οικεία, εικονική και πάντα αναγνωρίσιμη στην υπηρεσία του ανθρώπου! Ο καλλιτέχνης γνωρίζει τη λεγόμενη «μοντέρνα» γλυπτική, κατέχει απόλυτα τις πολύτροπες τεχνικές και έχει πειραματιστεί με όλα τα λεγόμενα «νέα» υλικά! Παρ' όλα αυτά προτιμά να δουλεύει με τον πατροπαράδοτο «αρχαιοελληνικό» τρόπο. Eργάζεται σε πυλό, βγάζει εκμαγεία και χυτέυει σε αυτά χαλκό. Αγαπά τις νέο - ρεαλιστικές ανθρώπινες φιγούρες... που ξέρει να τις παντρεύει με αφηρημένους, αλλά πάντα  αναγνώσιμους όγκους. 


Το μεγαλοπρεπές το μνημειώδες, το ηρωικό... είναι για αυτόν τα γράμματα οι φθόγγοι και οι λέξεις που χρησιμοποιεί για να διηγηθεί μία ιστορία, ένα γεγονός, ή για να εξάρι μία εικονιζόμενη προσωπικότητα (συγκεκριμένη ή αφηρημένη).



Σκοπός των περισσότερων Γλυπτών του είναι να παρουσιάζουν, να αφηγούνται, να προβάλουν, να προτρέπουν... αλλά ταυτόχρονα και να «αγάλουν» το θεατή. Δεν πέφτει στην παγίδα του φτηνού νατουραλίστικου ρεαλισμού... αλλά δεν «ξεφεύγει»... δεν «τρέχει» μακριά από το μέσο θεατή... έτσι ώστε όλοι να μπορούν να «διαβάζουν» το έργο!


Αυτό δε σημαίνει ότι σε «άλλες» καλλιτεχνικές αναζητήσεις του... (Nτανταιστκές - Κονστρουκτιβιστικές) ...δεν πειραματίζετε με πιο μοντέρνες, σύνθετες, Σουρεαλιστικές... και πιο αφηρημένες φόρμες!!! Κάνει μεν, πράξη το θεώρημα που λέει ότι... «Γλυπτική είναι η τέχνη των όγκων»... αλλά ταυτόχρονα τολμά να το παραλλάσει λέγοντας πως... «Γλυπτική δεν είναι μόνο η σύνθεση των ενδιάμεσων «κενών», αλλά και η ποιητική ανάδειξη των «κενών» που περικλείουν τους όγκους»!


Tα ζωγραφικά έργα του Γιώργου Μέγκουλα

Αυτό με βοήθησαν να το καταλάβω... (όσο και να σας φαίνεται παράξενο) ...κάποια παλιά ζωγραφικά έργα του Γιώργου Μέγκουλα που μου έκανε την τιμή να μου δείξει. Έργα που θα μπορούσαν να ονομαστούν Σουρεαλιστικά ή Yπερρεαλιστικά.


Διέκρινα σε αυτά «κοινά στοιχεία» στη ζωή και στα ζωγραφικά του Μέγκουλα και του Ντε Κίρικο. Και οι δύό τους (με διαφορά χρόνων) είναι γιοί Μηχανικών που έζησαν, τα μαθητικά τους χρόνια, στον τόπο εργασίας του πατέρα τους. Ο Ντε Κίρικο παρακολουθούσε τον πατέρα του να κατασκευάζει σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς τρένων στο Βόλο... και ο Μέγκουλας παρακολουθούσε τον πατέρα του να κατασκευάζει εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος στο Αλιβέρι!


Και οι δύο έζησαν πρωτόγνωρη για την εποχή τους τεχνολογία, περιφέρονταν στα εργοτάξια, έπαιζαν με μηχανήματα και συναναστρέφονταν μηχανικούς, τεχνικούς και εργάτες. Ο «κενός χώρος» ανάμεσα στα κτήρια και τα μηχανήματα δε θα μπορούσε παρά να «γεννήσει» ανθρώπινες μοναχικές φιγούρες! Τη χρονική διαφορά, ανάμεσα στην ύπαρξη των δύο καλλιτεχνών, ήρθε και γεφύρωσε ο Yπερρεαλιστής Εγγονόπουλος με το ζωγραφικό και ποιητικό του έργο.


Οι φιγούρες του Μέγκουλα (εκείνης της εποχής) αναδύονται μέσα από τον κενό ζωγραφικό χώρο έχοντας είδη γλυπτική υπόσταση. Είναι ολοκληρωμένα προπλάσματα για μελλοντικά γλυπτά έργα. Σε αυτές, ένας προσεκτικός παρατηρητής, δε θα αναγνωρίσει μόνο Κυκλαδίτικα ειδώλια... αλλά και Βυζαντινούς αγίους... και Aρχαιοπρεπείς μορφές... Φιγούρες που στέκουν αισθητικά μέσα στο χώρο ισορροπώντας με τέχνη τα «κενά» που τις περικλείουν!


Αυτή σπουδή του, πάνω στην φιγούρα, στο κτίριο και στα κενά, σε ένα δεύτερο βήμα, παροτρύνει τον καλλιτέχνη Μέγκουλα να πειραματισθεί περισσότερο με πιο αφηρημένες χρωματικές φόρμες. Δημιουργεί έργα που σε αυτά είναι έκδηλη η αγάπη του για τη σχολή Μπαουχάουζ.


Ο Μέγκουλας (αυτής της περιόδου) θαυμάζει και μελετά το επαναστατικό, βαθύτατα φιλοσοφικό, ζωγραφικό έργο του κύριου εκφραστή της σχολής του Β. Καντίνσκι!
Τα πρώτο ελλαδικά ειδώλια, οι γεμάτες ιεροπρέπεια αρχαιοπρεπείς φιγούρες και σιωπηλές οι βυζαντινές μορφές... αναδύονται μέσα από τα ζωγραφικά συνθετικά κενά... απλοποιούνται, διαλύονται και αργότερα... επανα συνθέτονται (σχεδόν «μουσικά») αποκτώντας σχήμα, όγκο, βάρος... καταλαμβάνοντας τόπο, στο χώρο όπου δημιουργούν!


Οι ζωγραφικοί πίνακες (όσοι γλίτωσαν) του Γιώργου Mέγκουλα, εκείνης της περιόδους... (που με τόσο πείσμα κρατούσε κριμένους, μέχρι τώρα, από τα βλέμματα των αμύητων), ...και τα μετέπειτα γλυπτά του, δείχνουν αυτό ακριβός το πάντρεμα. Μόνο που το Mέγκουλα ήταν γραφτό να τον κερδίσει (από την ζωγραφική) η Γλυπτική!


Η «μηχανή» ως συνθετικός όγκος, στο γλυπτικό έργο του

Η «μηχανή» ως συνθετικός όγκος, εμφανίζετε από νωρίς το γλυπτικό έργο του. Άλλοτε τρομακτική, άλλοτε ερωτική και άλλοτε κυρίαρχη ως μηχανολογικό σκουπίδι... επιβάλει την ανατριχιαστικά τερατόμορφη παρουσία της στο χώρο.




Ανάμνηση αυτής της ιδιότυπης γλυπτικής περιόδου είναι κάποια έργα που θεματολογικά έρχονται και επανέρχονται (ως εμμονή) στη μέχρι τώρα, πορεία του καλλιτέχνη. Σε κάποια από αυτά τα έργα διακρίνουμε έντονα NΤΑΝΤΑιστικά - KΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒιστικά και ΦΟΤΟΥΡιστικά στοιχεία... («Mασσαλιώτιδας», «ψάρι-τέρας», «μηχανική γυναίκα» κλπ... ) δείγμα του μεγάλου καλλιτεχνικού φάσματος που μελέτησε και πειραματίσθηκε ο καλλιτέχνης.



«Αγάλματα» που κάνουν την ψυχή να «αγάλλεται»!

Η «αγορά» όμως έρχεται και προσαρμόζει τον γλύπτη Μέγκουλα. Οι παραγγελίες και οι αναθέσεις πολλών δημόσιων έργων - γλυπτών μνημείων - δίνει την δυνατότητα στο Μέγκουλα να ξετυλίξει μία ακόμα πτυχή του ταλέντου του. Πέρα από κάθε καλλιτεχνικό πειραματισμό με μοντέρνα και ποικίλα υλικά... ο Γιώργος Μέγκουλας είναι ικανός (και με το παραπάνω) να φιλοτεχνήσει γλυπτά όπου να είναι αναγνώσιμα, μνημειώδη και διδακτικά... μπορεί με τα «αγάλματα» του, να κάνει πράγματι την ψυχή του θεατή να «αγάλλεται»!  Η παρουσία τόσο θαυμάσιων γλυπτών του σε όλη την Ελλάδα επιβεβαιώνει «του λόγου το αληθές»!




Σίγουρα στάθηκα τυχερός που μπόρεσα να δω από κοντά τις τόσο ενδιαφέρουσες και διαφορετικές δουλειές του καλλιτέχνη. Αυτό με βοήθησε... (όχι να κατανοήσω το έργο του, στην ολότητα του, αλλά) ...να διακρίνω πτυχές, τόσο της καλλιτεχνικής... όσο και της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου - δημιουργού Γιώργου Mέγκουλα.
Ο πατέρας - Σωκράτης Μέγκουλας κατασκεύασε μηχανές και εργοστάσια που παρήγαγαν ηλεκτρισμό, κάνωτας έτσι καλλίτερη τη ζωή των ανθρώπων... Ο γιος - Μέγκουλας σκάλισε πέτρινους όγκους και κατασκεύασε μεταλλικές μορφές... με σκοπό να εξευγενίσει τον ίδιο τον άνθρωπο. 


Η ίδια πάντα, υπαρξιακή αγωνία που περνά από γενιά σε γενιά. Η υπέρβαση του θανάτου και η κατάκτηση της αθανασίας μέσο της τεχνικής και της τέχνης. Αυτό νομίζω ότι θα μπορούσε να περιγράψει (εν μέρη) τη δουλειά... και να χαρακτηρίσει (στο ελάχιστο) τον γλύπτη, μα πάνω απο όλα Άνθρωπο Γιώργο Μέγκουλα!
   
P.S.Mavro / Stavriotis
Zωγράφος - Συγγραφέας.