Κειμενα για το έργο του Γλύπτη

Ο Γιώργος Μέγκουλας

...στην Εθνική  Γλυπτοθήκη

Η γλυπτική του Γιώργου Μέγκουλα περιλαμβάνει συνθέσεις τόσο από το πεδίο της αναπαράστασης, προερχόμενες κυρίως από παραγγελίες, όσο και εκείνο της αφαίρεσης, αποτέλεσμα της ελεύθερης έμπνευσης και των προσωπικών του αναζητήσεων. Οι αναζητήσεις αυτές σχετίζονται ιδιαίτερα με το χρόνο, το χώρο, το φως και τις δυνατότητες που προσφέρει για την προβολή των συνθέσεων, αλλά και με την αποτύπωση της κίνησης.

Γιώργος Μέγκουλας (1955) 

«Σαξόφωνο», 1983. Μάρμαρο, 60Χ37Χ33 εκ.

Στο «Σαξόφωνο», μία από τις παλαιότερες συνθέσει του, οι τεμαχισμένοι όγκοι του μαρμάρου που σχηματίζουν επάλληλα επίπεδα αποδίδουν σχηματικά αλλά με σαφήνεια το μουσικό όργανο, καλώντας το θεατή να παρακολουθήσει τη φανταστική εκτέλεση μιας μουσικής σύνθεσης και την εναλλαγή της κίνησης στη ροή του χρόνου, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν στο φως να διατρέξει τις επιφάνειες δημιουργώντας σκιάσεις και φωτισμούς που προβάλλουν την υφή του υλικού.

Aπό το Λεύκωμα «Εθνική Γλυπτοθήκη - Μόνιμη Συλλογή»,  

έκδοση «Εθνική Πινακοθήκη - Mούσειο Αλεξάνδρου Σούτζου».
...................................

Οι ιστορίες του Χρόνου.

...απο την Μαρία Μελέντη.

Ο χρόνος κατέχει την δική του «ιστορία» ακολουθώντας την ταχύτητα του φωτός. Ο κατακερματισμός του σε ενότητες συμβαίνει όταν επιχειρούμε να αναγνωρίσουμε στη διάρκεια του, την δική μας θνητή διάρκεια επάνω στην γη. Με αυτό το σύστημα ορίζονται και περιγράφονται οι ανθρώπινες ιστορίες μας που αναφέρονται στο ταξίδι της επιβίωσης μας. Η σχέση μας με το χρόνο είναι επομένως προσωπική και αμετάκλητη και μας ακολουθεί παντού. Ορισμένες φορές αποκτά την βαρύτητα της συλλογικής μνήμη, άλλες μένει κατάκλειστη στο ερμάριο του εαυτού μας. Πολλές φορές φροντίζουμε να επιβιώνει με διάφορες όψεις μετά το θάνατό μας, προκειμένου να μην πάψουμε να μιλούμε για εμάς και όσα γνωρίσαμε. Για το λόγο αυτό με κάθε τρόπο και μέσο επινοούμε την συγγραφή των ιστοριών μας. Σημαντικοί σταθμοί για την προσωπική ή τη συλλογική μνήμη, τα γεγονότα που επισπεύδουν την εξέλιξη της ιστορίας.

Στην έκθεση γλυπτικής του κ. Γιώργου Μέγκουλα (που φιλοξενήθηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου της Κέρκυρας, τον Ιούλιο του 2006), μία σειρά συμβολισμών χρησιμοποιείται με βάση τις μαρτυρίες και άλλα ιστορικά κατάλοιπα της περιόδου των 15ου-18ου αιώνων για να μας διηγηθεί, σε μια ενότητα και συνοπτικά, την ιστορία της ανθρώπινης φιλονικίας και συγκεκριμένα των πολέμων που αποτέλεσαν το επιστέγασμα των κρίσεων. Αποφεύγοντας τις ακριβείς αναφορές σε ιστορικά δεδομένα, περιγράφονται τα στάδια της σύγκρουσης που ξεσπά μεταξύ καλού και κακού, όταν η ανθρώπινη ψυχή ενδύεται τον βαρύ μανδύα των παθών της που οδηγεί στην καταστροφή της και προκειμένου  να λυτρωθεί, χρειάζεται να περάσει τις δοκιμασίες της γνώσης. Η ιστορία εξελίσσεται στο Ενετικό Kερκυραϊκό περιβάλλον, όπου οι πόλεμοι υπήρξαν καθοριστικοί για τη διαμόρφωση της πόλης αλλά και την επιβίωση της (Λέων της Βενετίας). 

Επιχειρείται επομένως μία ανάγνωση της Ιστορία πέρα από αυτή την ίδια. Ο χρόνος ορίζεται εδώ συγκεκριμένα, κατακερματισμένος σε χρονικά επεισόδια που περιγράφουν ανθρώπινες καταστάσεις (η ψυχή, ο δαίμονας, η φιλονικία, η αναμονή, ο αγώνας, η νίκη, η λύτρωση) αλλά και αιώνιο, καθώς γίνεται αναφορά στις επαναλήψεις του ( ο χειμώνας, η άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο). Τα στιγμιότυπα υπάρχουν στο περιβάλλον μίας χρονικής διάρκειας που ισχύει πριν και μετά αυτά. Στην άκρη του νήματος της διήγησης εκείνος που εξιστορεί, ο δημιουργός και αναγνώστης, η persona της καλλιτεχνικής δράσης. Οι προσωποποιήσεις  του χρόνου ( οι εποχές απέκτησαν το πρόσωπο του καλλιτέχνη και της οικογένειάς του ενώ οι ανθρώπινες πράξεις προσωποποιούνται στα επεισόδια) λειτουργούν ως καθρέφτης για να ειπωθούν ζητήματα προσωπικά και πανανθρώπινα. Την επίσκεψη στην ιστορία αυτή πραγματοποιούμε όλοι, ως σύγχρονοι παρατηρητές, αναγνώστες και συμμέτοχοι (γλυπτά των επισκεπτών).

Σε μία ενότητα (προπλάσματα γλυπτών, γλυπτά και ανάγλυφα) που συνοψίζει τις αναζητήσεις μιας πορείας στη σπουδή  και προβολή της ιστορικότητας στην τέχνη και με συμβολή ενός δημιουργού που ασχολήθηκε επί μακρό με την μνημειακή γλυπτική σε δημόσια έργα, έχουμε την ευκαιρία να «διαβάσουμε» σήμερα, μια προσωπική θέση για την συλλογικότητα αλλά και να αισθανθούμε την αγωνία του καλλιτέχνη - και μέσω αυτής και την δική μας- για το προσωπικό χρόνο. Η διαπραγμάτευση των θεμάτων που επιχειρείται για πρώτη φορά με τους συγκεκριμένους τρόπους παρουσιάζεται τόσο ρεαλιστική όσο επιτρέπει η απόσταση από την ιστορική εποχή. Ο καλλιτέχνης επιλέγει την σαφήνεια, ως προς το περιεχόμενο αλλά και τη χρήση της τεχνικής, τόσο, όσο αυτή θα χωρούσε στην διήγηση ενός μύθου. Υπάρχει επομένως μία γοργή αντιμετώπιση με ιδεαλιστικούς στόχους, στην οποία κυριαρχεί το συναίσθημα.

Η επιλογή των αναφορών, μέσω συμβόλων, στο Βενετικό παρελθόν της Κέρκυρας και των Ιόνιων νησιών (αντλήθηκαν στοιχεία από εικονογραφικά πρότυπα της ζωγραφικής και γλυπτικής των 15ου - 18ου αιώνων) καταγράφει στη σημερινή επικαιρότητα της τέχνης μας μια τάση με αξιόλογες δυσκολίες και προσθέτει σε παλαιότερες απόπειρες του καλλιτέχνη σε αναφορές στο σύγχρονο παρελθόν.

Η κατάθεση αφορά οπωσδήποτε μία σπουδή επάνω στο χρόνο και δηλώνει την αρχή μίας συνομιλίας με τις πηγές και τελικά με ότι συνέβαλε στην εκκίνηση της νεοελληνικής τέχνης (επτανησιακή τέχνη του 18ου αιώνα, νεοκλασικισμός των Ιόνιων νησιών κλπ.).

Μαρία Μελέντη, 

ιστορικός τέχνης.

...........................................

«Zωή ειρωνική» 

σε ξεχασμένα άχρηστα πράγματα.

...Κομμάτια σίδερο από παλιά ή καταστραμμένα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που ελάχιστα θυμίζουν τον παλιό εαυτό τους, καλούνται σ΄ένα  είδος «μετοίκησης» και ενσωματώνονται σ΄ένα καινούργιο σχήμα, υπηρετώντας μια ανακαινιστική αντίληψη και την καθαρά αντιχρηστική λειτουργία της τέχνης.

Και ο καλλιτέχνης, εδώ επινοητής, καλείται να δώσει «ζωή ειρωνική» σε ξεχασμένα άχρηστα πράγματα, να εξευγενίσει τα υλικά και τη φύση τους εντάσσοντας τα στο χώρο της τέχνης, ένα χώρο φαινομενικά και λογικά ακατάλληλο γι'αυτά.

Βίκη Βασιλοπούλου